Lees hierover mijn opiniestuk uit De Morgen.

Al drie golven op rij houden we bedden vrij voor coronapatiënten. Dat was logisch. In 2020 waren er nog geen vaccins en dit voorjaar had nog niet iedereen de kans gekregen om zich te laten inenten. Dat is nu anders en gelukkig maar. Iedereen die dat wil is twee keer gevaccineerd. De overgrote meerderheid van de Belgen heeft dat snel en spontaan gedaan en ziet het belang ervan in. In zo’n situatie nog bedden reserveren voor niet-gevaccineerde coronapatiënten is voor veel mensen te zot voor woorden.

Al drie golven op rij stellen we dringende zorg zoals oogoperaties, kankerscreenings en hartoperaties uit. Dat was toen al niet evident. Dat is het nu nog veel minder. Trouwens, onze artsen en verpleegkundigen zijn vandaag nog altijd hemel en aarde aan het bewegen om alle andere zorg die de vorige drie golven werd afgebouwd in te halen. Op zo’n moment opnieuw reguliere zorg uitstellen omdat we bedden willen vrijhouden voor niet-gevaccineerde coronapatiënten is moeilijk vol te houden.

België heeft ongeveer 2.000 bedden op intensieve zorg. Als we afgaan op de wetenschappelijke voorspellingen, dan bereiken we eind november de top van deze vierde golf. Op dat moment zouden zo’n 500 bedden, 25 procent dus, worden ingenomen door coronapatiënten. Standaard zijn er echter al zo’n 1.700 bedden bezet door niet-coronapatiënten. Vanaf een bezetting van meer dan 300 coronapatiënten, 15 procent dus, zitten we in een kritische fase en komt de dringende zorg in het gedrang.

We zitten nu rond de 270 patiënten op intensieve zorg. Het getal van 300 is dus geen verre toekomst meer. We zitten op de limiet. Vooraleer er opnieuw wordt beslist om alle andere zorg af te bouwen, roepen we op om hier een grondig debat over te voeren. Ethisch en juridisch kunnen we niet-gevaccineerden de toegang tot onze ziekenhuizen niet verbieden. Mensen die ziek zijn moeten worden geholpen. Zo zit onze gezondheidszorg in mekaar.

Maar het zal je zeventigjarige moeder maar zijn die zich twee keer en nu zelfs een derde keer laat vaccineren. Ze moet een dringende hartoperatie ondergaan. En nu zou haar bed op intensieve zorg worden ingenomen door een coronapatiënt die mogelijk gevaccineerd is maar zich evengoed weigerde te laten inenten? Voor veel mensen wringt dat. De harde kern die ervoor kiest om zich niet te laten vaccineren heeft de vrijheid om die keuze te maken, maar heeft niet de vrijheid om de rest van de maatschappij te gijzelen, hun leven te bemoeilijken en soms zelfs in gevaar te brengen.

We kunnen niet genoeg benadrukken hoe belangrijk het is om het brede draagvlak te behouden. Nu tegen de 90 procent die zich heeft laten inenten zeggen “goed gedaan, maar jouw reguliere zorg stellen we uit omdat we jouw bed willen vrijhouden voor coronapatiënten die al dan niet gevaccineerd zijn” is niet evident. Want waarom heeft die 90 procent zich dan eigenlijk laten vaccineren?

Het is duidelijk: de coronacrisis stelt de manier waarop we verschillende vrijheden tegen elkaar afwegen zwaar op de proef. Die afweging is echter cruciaal, niet enkel in theorie maar meer nog in wat de impact ervan is op ons dagelijks leven. Dat is immers de democratie aan het werk.

We hebben (voorlopig) beslist dat we mensen de vrijheid laten om zich al dan niet te laten inenten. Begrijpelijk. Maar dat kan alleen als we ervoor zorgen dat wie zich laat vaccineren niet wordt gegijzeld door wie dat niet doet. Dat wie zich solidair toont om zoveel mogelijk mensen, met inbegrip van zichzelf, meer vrijheid te geven niet minder vrijheid of zelfs schade ondervindt. In een liberale democratie moeten we de vrijheid van de ene afwegen tegen de vrijheid van velen. Dat wil niet zeggen dat de meerderheid haar wil mag opleggen, wel dat we nagaan of de manier waarop de ene zijn vrijheid invult niet botst met die van een ander. Als dat zo is, dan mag en moet de overheid ingrijpen.

Een grondig debat over hoe we op middellange en lange termijn met het coronavirus omgaan is dan ook broodnodig. Hoelang gaan we de dringende zorg nog uitstellen? Covid-19 zal in al haar varianten naar alle waarschijnlijkheid nog jaren in mindere of meerdere mate onder ons zijn. Als we onze manier van werken niet aanpassen, dan zou dat betekenen dat we najaar na voorjaar na najaar alle andere zorg afbouwen. Dat is een akelig toekomstbeeld.

Dit opiniestuk van Willem-Frederik Schiltz en Freya Saeys verscheen op 3 november 2021 in De Morgen.