Naar schatting 40.000 jongeren in Vlaanderen tussen 10 en 24 jaar dragen mee zorg voor hun zieke moeder of vader. Deze kinderen en jongeren hebben door het opnemen van deze zorgtaak niet alleen minder tijd om te spelen of hobby’s uit te oefenen, maar ook vaker problemen op school. Zij gaan minder onbezorgd door het leven dan velen van hun leeftijdsgenoten. Op voorstel van Vlaams Volksvertegenwoordigers Freya Saeys (Open Vld), Katrien Schryvers (CD&V) en Peter Persyn (N-VA) keurde het Vlaams parlement unaniem een resolutie goed met de erkenning en betere ondersteuning van jonge mantelzorgers tot doel.
De Vlaamse regering moet meer aandacht hebben voor de situatie van jonge mantelzorgers. De zorg voor iemand anders, doorgaans een van de ouders, heeft een impact op het leven en de ontwikkeling van de jonge mantelzorger. Ook scholen wordt gevraagd zich flexibel op te stellen, bijvoorbeeld wanneer een jonge mantelzorger te laat is met een huistaak. Dat staat te lezen in een voorstel van resolutie van meerderheidspartijen Open Vld, CD&V en N-VA dat woensdag in het Vlaams parlement werd besproken en unaniem goedgekeurd.
Jong zijn zou voor elk kind of jongere een zorgeloze tijd moeten zijn. Maar heel wat kinderen en jongeren tussen 10 en 24 groeien op in een gezin waar de moeder of de vader ernstig ziek is. Vaak nemen zij ook een deel van de zorg voor die zieke mee op zich. Exacte cijfers zijn er niet, maar een studie van Kind en Samenleving schat dat het gaat om zo’n 40.000 kinderen en jongeren.
Exacte cijfers over het aantal jongeren die de rol van mantelzorger opnemen zijn in Vlaanderen niet voorhanden. Volgens de registratie die sinds 2009 gebeurt, zou het in 2014 gaan om 59 jongeren tussen 0 en 18 jaar en 806 jongeren tussen 19 en 25 jaar. Uit cijfers van het NIS (Nationaal instituut voor de Statistiek) blijkt daarentegen dat 2,8 % van de kinderen tussen 0 en 12 jaar een moeder heeft met een slechte tot zeer slechte gezondheid en 2% een vader met een slechte tot zeer slechte gezondheid. Kind en Samenleving schat het aantal jonge mantelzorgers dan ook op zo’n 40.000.
Maar amper 900 kinderen en jongeren staan officieel geregistreerd als mantelzorger. Vaak zijn kinderen en jongeren zich niet bewust van hun “status” van mantelzorger. Nochtans heeft de zorgtaak doorgaans een impact op hun eigen leven en ontwikkeling. Zo hebben zij vaak minder vrije tijd, minder tijd voor hobby’s en lopen ze een verhoogd risico op moeilijkheden op school of achterstand op school.
In een resolutie vragen parlementslid Freya samen met haar collega en hoofdindiener Katrien Schryvers (CD&V), en andere collega’s Peter Persyn (N-VA), Lorin Parys (N-VA), Cindy Franssen (CD&V) en Tine Van der Vloet (N-VA) van de Vlaamse regering een “gericht beleid” rond jonge mantelzorgers. Ze vragen onder meer dat de jonge mantelzorgers op zijn minst adequaat geregistreerd worden.
De indieners vragen onder meer aandacht voor de actieve bijdrage van deze kinderen en jongeren aan onze samenleving. Hoe belastend en stigmatiserend het voor jongeren kan zijn om zelf zo jong zorg te moeten opnemen, ondervond hoofdindiener Katrien Schryvers (CD&V) als kind zelf. Ze groeide op in een gezin met een moeder die ernstig psychisch ziek was. “Dat er omwille van deze situatie nooit een klasgenootje op bezoek kon komen, dat je afspraken met leeftijdsgenoten herhaaldelijk moest afzeggen, dat je ’s morgens moe in de klas zat omwille van een crisissituatie ’s nachts … Al is het jaren geleden, ik weet nog goed hoe zwaar het kan zijn,” vertelt ze.
“Naast de erkenning van jonge mantelzorgers is het belangrijk werk te maken van een adequate registratie,” zegt Peter Persyn. “Ook vragen we om zorgverleners, onderwijsactoren en de jeugdsector te sensibiliseren omtrent de situatie, behoeften en perspectieven van jonge mantelzorgers,” vult Freya aan.
“Verder is een flexibele houding van de schooldirectie en de leerkrachten t.a.v. jonge mantelzorgers nodig, alsook de aanstelling van leerkrachten die als aanspreekpunt voor de jongeren en als intermediair naar de collega’s kunnen optreden,” vindt Schryvers, “Het niet op tijd afleveren van een taak bijvoorbeeld, moet voor jonge mantelzorgers vaak in een heel ander perspectief geplaatst worden. Daarnaast kan de school de perfecte plaats zijn voor kinderen om hun verhaal te doen of informatie te krijgen. Het is van groot belang dat leerkrachten daarin zelf een actieve houding aannemen.”
Tot slot vragen de indieners aan de Vlaamse regering om bijzondere aandacht te ontwikkelen voor kinderen en jongeren met een ouder die kampt met psychische problemen en voor kinderen van ouders met afhankelijkheidsproblemen. “Belangrijk is om bij een ziekenhuis- of soortgelijke opname van deze ouders informatie te registeren over de aanwezigheid van kinderen en jongeren in het gezin. Door de registratie van deze gegevens kan later bij het ontslag de nodige ondersteuning gegeven worden,” verduidelijkt Persyn.
“Met de indiening van dit voorstel van resolutie zetten we een belangrijke eerste stap in de broodnodige erkenning en specifieke ondersteuning van jonge mantelzorgers,” besluit Freya namens de indieners.
