Vlaams Volksvertegenwoordiger Freya Saeys heeft een conceptnota ingediend in het Vlaams Parlement over “nudging”. Nudging is een wetenschappelijk onderbouwde manier om mensen te helpen om gezonde keuzes te maken. De overheid zou met nudging een antwoord kunnen bieden aan nieuwe maatschappelijke uitdagingen, zoals het toenemende overgewicht, de schuldenproblematiek of energieconsumptie.
Saeys: “De overheid wordt steeds vaker geconfronteerd met problemen waarin de optelsom van individuele gedragingen en keuzes een belangrijke rol spelen. Denken we maar aan obesitas, energieverbruik en schuldenproblematiek. De Vlaamse overheid doet dan ook reeds de nodige moeite om mensen op deze gebieden tot verantwoordelijke keuzes te bewegen.” Om te voorkomen dat veel mensen hierdoor in de problemen komen, is het belangrijk echter dat de overheid in haar beleid uitgaat van reële veronderstellingen over hoe mensen keuzes maken en wat ze op dit gebied aankunnen. In tijden van besparingen is kennis over wat werkt nog belangrijker voor een goede besteding van overheidsmiddelen.
Hoever mag overheid aan gedragsbeïnvloeding doen?
“Vanuit wetenschappelijke disciplines als psychologie en de gedragseconomie is steeds meer kennis over gedragsbeïnvloeding beschikbaar”, zegt Saeys. “Bedrijven en maatschappelijke organisaties maken hiervan al veelvuldig gebruik. De vraag dient gesteld te worden in hoeverre de overheid hiertoe kan en mag overgaan.” In het buitenland woedt de discussie over deze nieuwe vorm van sturing, die vaak wordt aangeduid als nudging, reeds enkele jaren. Nudging staat voor het formuleren van wetenschappelijk gefundeerde standaardkeuzen waardoor mensen een gezonde keuze kunnen maken zonder dat ze de vrijheid voor een andere optie verliezen. Nudging maakt zo de burger meer autonoom en stimuleert een democratisch debat dat zich toespitst op de essentiële keuzes die zich opdringen.
Conceptnota moet debat aanzwengelen
Met haar conceptnota wil Saeys de discussie binnen Vlaanderen aanzwengelen. “En vanuit een liberaal uitgangspunt en mensbeeld staat de vraag centraal onder welke voorwaarden de overheid de autonomie van burgers met behulp van deze inzichten kan versterken,” zegt Saeys. Daarbij gaat specifiek de aandacht uit naar de strategie van nudging. Aan de hand van enkele voorbeelden pleit Saeys ervoor om een beslissingskader te ontwikkelen waarin de werking en waarden die men met nudging beoogt, worden geëxpliciteerd. “Het departement welzijn vormt het domein bij uitstek om met nudging aan de slag te gaan. De nudge kan altijd wetenschappelijk onderbouwd worden en kleinschalige experimenten die gecoördineerd worden door een eventuele nudge-unit zijn wenselijk. Deze kunnen de impact van beleidsmaatregelen vooraf meten en achteraf analyseren en evalueren,” zegt Saeys.
