De Commissie van Toezicht voor Jeugdinstellingen, die werd opgericht in de schoot van het Kinderrechtencommissariaat, krijgt meer bevoegdheden. De meerderheidspartijen in het Vlaams Parlement willen garanderen dat die Commissie ook na de uitrol van het jeugddelinquentierecht in Vlaanderen kan blijven toezien op alle instellingen voor jongeren met vrijheidsbeperkende maatregelen. Het voorstel van decreet dat Vlaams parlementsleden Katrien Schryvers (CD&V), Lorin Parys (N-VA) en Freya Saeys (Open Vld) daarvoor klaar hebben, werd vandaag goedgekeurd in het Vlaams Parlement.
De Commissie van Toezicht voor Jeugdinstellingen werd in 2017 geïnstalleerd in de schoot van het Kinderrechtencommissariaat met als voornaamste opdracht toe te zien op de bejegening van jongeren die van hun vrijheid zijn benomen en op de eerbiediging van hun rechten. “Met de Commissie van Toezicht voorzien we in een bijzondere rechtsbescherming, die misbruik en willekeur moet tegengaan, en een humane, constructieve behandeling garandeert”, zegt Vlaams Parlementslid voor CD&V Katrien Schryvers. “Van je vrijheid benomen worden, terechtkomen in een zeer gecontroleerde omgeving en volledig afhankelijk zijn, is zeer ingrijpend. Het is dan ook van belang dat dit geheel verloopt overeenkomstig de mensenrechten en internationale regelgeving. De eerste jaarverslagen van de Commissie bewijzen dat het systeem zijn effect niet mist. Ze geven zicht op problemen én op de positieve ontwikkelingen op het vlak van behandeling van minderjarigen in de voorzieningen.”
Het toezicht gebeurt door een maandcommissaris, die de voorziening minstens één keer per maand onaangekondigd bezoekt. De jongeren die er verblijven krijgen het recht bij hem of haar zaken aan te kaarten. Wanneer het gaat over een echte klacht, wordt die overgemaakt aan het Kinderrechtencommissariaat. De Commissie rapporteert jaarlijks over haar werking, vaststellingen en aanbevelingen aan het Vlaams Parlement. “Op die manier bieden we meer en noodzakelijke rechtswaarborgen aan de minderjarigen die van hun vrijheid beroofd zijn”, zegt Vlaams Parlementslid voor N-VA Lorin Parys.
Uitrol van het Vlaams jeugddelinquentierecht
Met de uitrol van het Vlaams jeugddelinquentierecht verandert een en ander voor de opvang van minderjarigen. Zo komen er twee gescheiden sporen voor enerzijds jongeren die in een verontrustende opvoedings- of leefsituatie verkeren en anderzijds minderjarige (vermoedelijke) delictsplegers. Enkel voor deze laatste groep zal gesloten plaatsing als maatregel kunnen. Voor de eerste groep kan er wel nog een indicatie zijn voor een beveiligend opvangkader.
Er zijn twintig voorzieningen die – hetzij vanuit het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap (VAPH), hetzij vanuit het Agentschap Opgroeien – een erkenning kregen om de module beveiligend verblijf op te starten. Samen zullen zij plaats kunnen bieden aan 132 jongens en meisjes. De opstart van deze modules gebeurt in verschillende snelheden. Zo zijn al twee voorzieningen met hun afdeling gestart op 1 april 2020, terwijl anderen zullen starten in september dit jaar of begin volgend jaar. De laatste plaatsen zullen uiterlijk in september 2021 operationeel zijn. Om ervoor te zorgen dat de Commissie van Toezicht voor Jeugdinstellingen in al deze voorzieningen voor vrijheidsbenemende opvang van kinderen en jongeren haar werk kan blijven doen, moet het bevoegdheidsdomein ervan decretaal worden uitgebreid. De facto zullen alle private voorzieningen die de bevoegdheid beveiligend verblijf aanbieden, onder het toepassingsgebied van het extern toezicht vallen.
“Extern toezicht blijft voor de beveiligende opvangplaatsen zeker nodig, aangezien de vrijheid van jongeren sterk wordt ingeperkt”, zegt Vlaams Parlementslid voor Open Vld Freya Saeys. “Het is noodzakelijk om dat over alle voorzieningen heen te blijven opvolgen en toezicht te blijven houden op de manier waarop de rechten van die jongeren vorm krijgen. De Commissie werd in het leven geroepen om de individuele rechtsbescherming van de jongeren te versterken.”
